हटकेश्वर –
(जुन्नर तालुक्यातील एक जोतीर्लिंग)
नवनाथ ग्रंथात हटकेश्वर मंदिर असलेल्या डोंगरास सोन्याचा डोंगर म्हटले आहे. हटकेश्वराच्या दर्शनासाठी तीन वेळा गेल्यास काशी क्षेत्राला गेल्याचे पुण्य लाभते, असा उल्लेख काशीखंड या ग्रंथात आहे. असे हजारो भाविकांचे श्रध्दास्थान असलेले हटकेश्वर मंदिर काळाच्या ओघात मात्र दुर्लक्षित राहिले आहे.
आदिवासी भागातील गोद्रे या गावाजवळील डोंगरावर हटकेश्वर मंदिर आहे. या मंदिराची महती अनेक दुर्मीळ ग्रंथात आहे. श्रावण महिन्यात व महाशिवरात्रीला दर्शनासाठी हजारो भाविक व पर्यटक येथे येतात. जुन्नर तालुका पर्यटन क्षेत्र म्हणून विकसित होत असताना हटकेश्वर डोंगर व त्या भोवतालचा परीसर निसर्गरम्य असूनही विकसित झालेला नाही. या डोंगरावरून लेण्याद्री गणपती, शिवनेरी किल्ला, चावंड किल्ला,सिंदोळा किल्ला, पिंपळगाव जोग धरण, येडगाव धरण,वडज धरण,माणिकडोह धरण, हरिश्चंद्रगड सह्याद्रीच्या रांगा यांचे मनमोहक दर्शन घडून येते.
हटकेश्वर मंदिर हे उंच डोंगररांगेवर असून ही डोंगरांग दक्षिणोत्तर पसरलेली आहे. डोंगररांगेचा पश्चिम भाग संपूर्ण धुकेछादित असतो तर पुर्व भाग संपूर्ण स्वच्छ वातावरणात दिसतो त्यामुळे एक चमत्कारच पहावयास मिळतो. तसेच रानहळदिची अनेक एकर पसरलेली फुलबाग गुलाबी,सफेद व पिवळ्या रंगांनी बहरलेली दिसते आणि रानमोग-याची शेतीच कुणी या पठारावर करतोय की काय हे येथे प्रत्यक्ष पाहताना भास होतो. वर पठारावर असलेले दोन विवर,जुना महादेव व हटकेश्वर मंदिर व तेथे असलेले शेकडो नंदी भाविकांच्या पुर्ण केलेल्या मनोकामनांची पावतीच देतात. पावसाळ्यात पश्चिम भागात पाऊस तर पुर्वभाग अतिशय कमी प्रमाणात पाऊस पहायला मिळतो. उत्तरेकडील भागात टोकदार डोंगर माथ्यांनी वेढलेला असल्याने त्याचा नामोल्लेख व-हाडी डोंगर म्हणुन केला जातो. व टोकदार सुळके अनेक गिर्यारोहकांचे लक्ष वेधून घेतल्याशिवाय राहत नाही. येथेच दोन टोकदार सुळक्यांना जोडणारा एक नैसर्गिक पुल तयार झालेला असुन तो असंख्य पर्यटकांचे खास आकर्षण करताना दिसत आहेत. म्हणूनच शेकडो पर्यटक या डोंगर रांगेवर भटकंती करण्यासाठी येतात.
अशा या तिर्थक्षेत्राचे पुरावे अनेक धार्मिक ग्रंथात मिळत असून त्यामध्ये हटकेश्वराची माहिती देण्यात आली आहे. ज्ञानेश्वरी अध्याय क्रमाक्र 11 मध्ये म्हटले आहे,
ना तरी कारवेसुनी वसुंधरी !
जो हिराणाक्षु विवरी ! ते उघडले हटकेश्वरी!
जेवी पातळ कुहर! !
(अर्थ – हिराणाक्षु दैत्य पृथ्वीला काखेत घेऊन एका विवरात घुसला. भगवान शंकरांना या संकटाची जाणिव झाल्याने त्यांनी या दैत्यास पाताळापासुन ज्या गुहेबाहेर काढले ते ठिकाण म्हणजेच हटकेश्वर मंदिर )
नवनाथ ग्रंथात हटकेश्वर मंदिर असलेल्या डोंगरास सोन्याचा डोंगर म्हटले आहे तसेच ( स्कंदपुराण)
नागरकथा मध्येही त्याचा गौरवपूर्ण उल्लेख आहे.
काशीखंड या ग्रंथात सांगितले आहे की हटकेश्वराच्या दर्शनासाठी तीन वेळा गेल्यास काशी क्षेत्राला गेल्याचे पुण्य लाभते. मग येताय ना जुन्नर तालुक्यातील गोद्रेगावच्या हटकेश्वर “काशि” दर्शनासाठी.
जाण्यासाठी मार्ग – जुन्नर – गोद्रे
मढ – गोद्रे
बनकर फाटा – पिंपळगाव सिध्दनाथ – गोद्रे
पाण्याची व्यवस्था – मुख्य मंदिराजवळच टाकी आहे व दुसरी टाकी नैसर्गिक पुलाच्या दक्षिण वाटेतच उजव्याबाजूस आहे.
लेखक/ छायाचित्र : श्री.खरमाळे रमेश.
वनरक्षक जुन्नर.
(माजी सैनिक खोडद)
