आज्ञापत्र आणि शिवराय –
आज्ञापत्र आणि शिवराय . अमात्यांनी शिवरायांच्या १३प्रकारच्या हालचालींचे वर्णन आज्ञापत्रात केले आहे. त्या १३हालचाली पुढील प्रमाणे:-
१)कोण्हावरी चालोन जाऊन:- बाजी घोरपडे, इखलासखान, बेहलोलखान, इ.
२)छापे घातले:- जुन्नर, नामदारखान, नगर, पेण
३)परस्परे कलह लावून दिले:- शहजादा मुअज्जम व औरंगझेब, बहादूरखान व दिलेरखान
४)मित्रभेद केले:- जसवंत दळवी आणि शिर्के
५)डेरिस सिरोन मारामारी केली:- शाइस्तेखान
६)येकांगी करून पराभविले:- अफजल खान
७)कोणासी स्नेह केले:- कुतुबशहा(कुत्बशाह), मालोजी घोरपडे
८)कोण्हाचे दर्शनास आपण होऊन गेले:- मिरझा राजे जयसिंग व औरंगझेब
९)कोण्हास आपले दर्शनास आणवीले:- नाईकजी पांढरे, खराटे, सिद्दी हिलाल, छत्रसाल बुंदेला, हेन्री ऑक्सइंडेन
१०)कोण्हास परस्परे दगे करविले:- बहादूरखान व दिलेरखान, मुअझ्झम व दिलेरखान
११)जबरदस्तीने स्थल बांधून पराक्रम करून आकलीले:- मोऱ्यांच्या पराभव करून भोवतालचे मकरंदगड, चांभारगड, चंद्रगड, रायगड हे किल्ले महाराजांनी ताब्यात घेतले. प्रतापगड हा गिरिदुर्ग बांधला. स्वराज्याची आग्नेय दिशा रक्षण्यासाठी सुपे परगणा ताब्यात घेतला
१२)जलदुर्ग:- सिंधुदुर्ग, पद्मदुर्ग, खांदेरी, इ.
१३)दुर्घट स्थळी नौका मार्गे प्रवेशले:- बसरूर
संदर्भ:- रामचंद्रपंत अमात्यकृत शिवराजनीती :- डॉ केदार फाळके Dr-Kedar Phalke.
Prathamesh Khamkar Patil
