निळकंठेश्वर महादेव मंदिर, देवघर | Nilkantheshwar Mahadev Temple, Deoghar –
नाशिक जिल्ह्यातील दिंडोरी तालुक्यात नाशिकपासून साधारण ४० किलोमीटर अंतरावर असणारं देवघर तसं अगदी छोटसं गावं. जेमतेम हजार लोकवस्ती असणाऱ्या या गावात एक प्राचीन वास्तू आजही आपलं अस्तित्व टिकवून आहे. निळकंठेश्वर महादेव या नावाने ओळखले जाणारे निळकंठेश्वर महादेव मंदिर मंदिर नाशिकच्या समृद्ध इतिहासाचे साक्षीदार राहिले आहे. Nilkantheshwar Mahadev Temple, Deoghar.
उत्तराभिमुख असणाऱ्या या मंदिराचा आजमितीस केवळ अंतराळ व गर्भगृहाचा भाग शिल्लक आहे. गर्भगृहात आज एक मूर्ती उभी असून झीज झाल्याने मूर्ती ओळखणे कठीण झाले आहे. मंदिराचे शिखर फासना शैलीतील म्हणजेच उतरत्या पायऱ्यांचे आहे. याच स्थापत्य शैलीतील मंदिरे आपल्याला त्रंबकेश्वर जवळील अंजनेरी गावात देखील बघायला मिळतात.
पुरातन निळकंठेश्वर मंदिरा समोरच आता ग्रामस्थांनी नव्याने मंदिराचे बांधकाम केले आहे. मंदिरात पुरातन मंदिरामधील निळकंठेश्वर महादेवाची प्रतिमा ठेवलेली दिसून येते. मंदिर परिसरात आपल्याला काही मूर्ती, वीरगळ, शिवलिंग, नंदी व इतर भग्नावशेष नजरेस पडतात. महाशिवरात्रीला येथे मोठी यात्रा भरते. पंचक्रोशीतील भाविक मोठ्या संख्येने उपस्थित राहून भक्तिभावाने महादेवाचे दर्शन घेतात.
रोहन गाडेकर
